آثار مخرب ماهواره بر خانواده و جامعه

در روزها و ماه های اخیر بحث پیرامون شبکه های ماهواره ای خارج از کشور، آسیب های اجتماعی- فرهنگی آن برای جامعه وراهکارهای مقابله با تاثیرات مخرب آن، از مسائل مهم و اساسی مورد بحث در میان اندیشمندان، سیاسیون و به خصوص مجریان نهادهای دولتی ذیربط بدل شده است.

 ابعاد و اثرات کوتاه مدت و دراز مدت ماهواره به عنوان یکی از فراگیرترین و موثرترین وسایل ارتباط جمعی، همیشه دارای اهمیت بوده اما با گذشت زمان و تغییرات اساسی در شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور و جهان، هرروز به این ضرورت افزوده می شود. اگر در گذشته فقط چند شبکه ماهواره ای فارسی زبان مانند بی بی سی یا صدای آمریکا با جهت گیری و اهداف سیاسی خاص و هدایت شده از سوی دولت های انگلیس و آمریکا وجود داشت؛ اما در چند سال اخیر شبکه های با اهداف کاملا متفاوت مانند من و تو1 و2، فارسی one،pmcو... بوجود آمده اند و در مدت زمان بسیار محدود مخاطبان بسیاری در بین مردم وبه ویژه کانون های خانوادگی به خود اختصاص داده اند.

بنابراین جنگ نرم رسانه ای بر ضد جامعه ایرانی در ظاهر و محتوا گسترده تر شده و ابعاد بسیار وسیعی پیدا کرده است. شبکه های کمتر سیاسی جدید بیشتر به مسائل فرهنگی - اجتماعی تکیه کرده و خانواده و روابط انسانی به عنوان بزرگترین سرمایه جامعه را هدف قرار داده اند. به عنوان مثال برخی از شبکه های ذکر شده با پخش فیلم و سریال های شبانه روزی اهداف زیر را دنبال می کنند:

- ترویج خانواده های بی سامان و لجام گسیخته در مقابل ساختار سنتی خانواده

- ترویج و عادی جلوه دادن خیانت زن به همسرر و البته شوهر به زن

- بی اهمیت جلوه دادن احترام به والدین

- عادی جلوه دادن رابطه جنسی دختر و پسر قبل از ازدواج تا حد باردار شدن دختر خانواده

- هویت زدایی از مفهوم خانواده به عنوان کوچکترین واحد اجتماعی مستقل و مؤثر

- عادی جلوه دادن سقط جنین برای دختران قبل از ازدواج به عنوان راه حلی طبیعی برای رفع دلهره های احتمالی در روابط جنسی دختر و پسر

- تعصب زدایی از کانون خانواده و ترویج بی تفاوتی نسبت به حریم خانواده

- ترویج مفهوم زندگی با دیگران به جای ازدواج( جالب است بدانیم این مفهوم سالهاست در برخی تولیدات روتین تلویزیونی خودمان هم تبلیغ می شود.

- ترویج فمینیسم و کم رنگ کردن نقش مرد در جامعه در حد کسی که تنها جهت رفع نیازهای جنسی زن خلق شده است!

- مخدوش نمودن رابطه فرزندان پسر و دختر در خانواده

- افزایش تأثیر پذیری جنسی و خشونت در جوانان و نوجوانان بخصوص از طریق پخش موزیک ویدئوهای خاص

- پی ریزی و ایجاد آمادگی ذهنی تفکر شیطان پرستی در نوجوانان و جوانان

درمورد بحث ماهواره، چند سوال اساسی وجود دارد: شبکه های ماهواره ای فرصت هستند یا تهدید؟ بایستی از آنها استفاده کرد یا استفاده آز آنها غیر قانونی است و باید ممانعت به عمل آید؟در عصر ارتباطات و دهکده جهانی بهترین روش مقابله و مواجهه با ماهواره و پیامدهای آن چیست؟

سوال و بحث اساسی این است که با وجود ممنوعیت قانونی وجود و استفاده از ماهواره در جامعه ایران، در حال حاضر شبکه های ماهواره ای حده اقل در تهران و کلان شهرها، با استقبال بسیار زیادی مواجه شده و استفاده از آن روز به روز بیشتر می شود ؛بطوریکه مسولان و سازمانهای مسئول را به فکر چاره اندیشی برای حل مشکل انداخته است. مثبت یا منفی بودن اهداف و کارکرد های شبکه های ماهواره ای و بودن یا نبودن آنها خود موضوع مفصلی است اما در حال حاضر و در جامعه ایران براساس مصوبه مجلس شوراي اسلامي در 23 بهمن ماه 1373، ورود، توليد، نصب، نگهداري و استفاده از تجهيزات ماهواره اي ممنوع است. اگر بپذیریم که ماهواره تهدیدی کاملا جدی و ابزارجدیدی است که دشمنان و استکبار جهانی با اهداف دقیق ، برنامه ریزی و هزینه های میلیونی، برای آسیب زدن بر بنیان های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه ما طراحی کرده اند؛ بهترین راهکار و روش مقابله با آن کدام است. تاکنون راه حل عملي براي اين معضل صورت نگرفته و در حد پيشنهاد راه هايي ارائه شده است .

در سال های گذشته و حتی در چند روز اخیر اخبار مختلفی از سوی نهاد های انتظامی و دیگر سازمان های ذیربط مبنی بر جمع آوری ماهواره ها مطرح شده است.به جز جمع آوری، وضع جرائم سنگین و مجازات های دیگر مهمترین پیشنهاد و تنها راهکار عملی شده به صورت ناقص و گهگاه در سالیان گذشته بوده است که به اعتقاد نگارنده این بدترین و ناکارامد ترین روش مواجهه با این پدیده است که به جز دامن زدن به نارضایتی بخشی از مردم وبدبین کردن آنها به نظام و ترغیب بیشتر جامعه به برنامه ها و شبکه های ماهواره ای کارکرد دیگری نخواهد داشت. این بدان معنا نیست که بحث آسیب شناسی ماهواره ، ابعاد و راهکارهای مقابله با آن را رها سازیم و بالعکس از ضرورت پرداختن علمی و غیر احساسی و کارشناسانه با این پدیده بسیار حساس و جدی حکایت دارد.

قبل از پرداختن به هر بحثی بایستی به این سوال پاسخ داد که چرا شبکه های ماهواره ای خارجی با چنین استقبالی مواجه شده اند و از سویی شبکه های ملی داخلی اینقدردر موضع انفعال و ضعف قرار گرفته اند. با تشکیل گرو ههای کارشناسی از رشته های علمی مرتبط با موضوع نقاط ضعف و قوت و ابعاد مختلف موضوع را بررسی و برای حل آن چاره اندیشی نماییم. چرا برنامه نود به عنوان یک برنامه ورزشی با زمان پخش در ساعت 5/11 بیش از5 میلیون مخاطب دارد؟

پیشنهادات و راهکارهای عملی

1- برنامه سازی می بایست بر اساس نیاز مخاطب جامعه باشد، در رسانه های معتبر دنیا قضاوت پیام بعهده مخاطب است، در حالیکه در رسانه ملی پیام به شدت سانسور شده است، با رفع این مساله در حد معقول مخاطبان افزایش پیدا خواهند کرد.

2- بایستی مجوز فعالیت شبکه های خصوصی برای ایجاد رقابت و افزایش مخاطب صادر شود.

رقابت در عرصه رسانه باعث کشش و گرایش مخاطب به رسانه می شود، چنانچه صدا و سیما فرهنگ رسانه های برون مرزی را مغایر با اصول جامعه می داند باید به تولید فرهنگ در برنامه های خود بپردازد، طبیعتا زمانی که این تولید وجود ندارد تهاجم فرهنگ این رسانه ها روز به روز افزایش پیدا خواهد کرد .

بنابراین عواملی همچون، محیط بسته، رقابتی نبودن، عمل نکردن براساس نیاز مخاطب، دروازه بانی یک طرفه پیام، آزاد نگذاشتن ذهن مخاطب در انتخاب، قطره چکانی اطلاعات به مخاطب، باعث روی آوردن مخاطبان به سوی رسانه ها و شبکه های برون مرزی و عدم استقبال از شبکه های داخلی می شود.(مصاحبه با دکتر محمد احمدی استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات.

بديهي است در مقابل هجوم فرهنگي بايد مقابله فرهنگي صورت گيرد. برنامه سازان فرهنگي و هنري و سازمان هايي مانند صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ، سازمان هاي تبليغات اسلامي ، نظام آموزش و پرورش ، نظام آموزش عالي و ديگر ارگان هاي دولتي بايد در بخش غني سازي و سالم سازي فرهنگ سرمايه گذاري کنند .در مقابل تهاجم فرهنگي بايد فعاليت ، برنامه سازي ،تفريحات سالم و امکانات کافي ايجاد شود . چرا که منع و مقابله تنها راه مقابله نيست.

آثار ماهواره دو وجهي است

اين استاد روانشناسي افزود: اساسا نمي شود گفتگرايش انسان به ماهواره چيز غلط، نادرست و زشتي است. ما نيازهاي علمي، پژوهشي درباب مسائل مختلف اجتماعي اقتصادي و... داريم که با بهره گيري از علوم روز مي توانيمآنها را بهتر و صحيح تر برطرف کنيم. اين که بگوييم رسانه نباشد اشتباه است.چرا، چونقطعا استفاده صحيح و به جا از رسانه، نقش موثري در پيشرفت و تکامل ما و جامعه ماندارد. بهتر آن است که در اين راستا چارچوب و چشم انداز درستي را تبيين کنيم تا شاهدرفتاري درست باشيم.

لزوم تببين تهديد ها و فرصتهاي ماهواره

وي تصريح کرد: آثار ماهواره دو وجهي است. حسن ها و عيب هايي دارد. يک سري فرصتدارد و يک سري تهديد. ماهواره در کنار شبکه هاي مبتذل (تهديد ها) يک سري شبکه هايتخصصي (فرصتها) هم دارد که بسياري از کارشناسان از آنها جواب مي گيرند. بهتر استبراي مخاطب آثار خوب و بد را روشن کنيم . بگوييم اين جنبه هاي خوب ماهواره است واين جنبه هاي بد آن.همان طور که در ابتدا آموزش روش استفاده از هر وسيله اي لازماست. چاقو هم خوب است هم بد. بچه زماني که روش استفاده از چاقو را بلد نباشد ، قطعادستش را مي برد. پس بايد ابتدا روش استفاده از تکنولوژي را به تناسب افراد به آنهابياموزيم، سپس تکنولوژي را در اختيارشان قرار دهيم.

به اعتقاد دکترعيسي مراد، روشهاي استفاده از ماهواره اگردر جامعه تبيين نشود،آثار مخربش بسيار تکان دهنده است. درست مانند اعتياد اينترنتي که روان افراد را تحتالشعاع قرار مي دهد. مهمترين و اساسي ترين معضل ماهواره مي تواند عدم تطابق بسيارياز فرهنگ هاي دنيا با فرهنگ ديني ما و چار چوب اعتقادي و فرهنگيمان باشد. بسياري ازشبکه هاي مضر ماهواره در کنار شبکه هاي مفيد و تخصصي با هدف هاي مخرب و از پيشتعيين شده اي ساماندهي شده اند و نقشه هاي شومي را دنبال مي کنند. مثلا گرايش هايمغرضانه سياسي به موضوعات و زير سوال بردن نسلي که مي خواهند آينده ساز يک کشورباشد. آموزه هاي مختلف در کنار همين فرهنگ ها به ما منتقل مي شود. جوان ايراني بايدبداند آموزه هاي ديني و اعتقادي اش چيست؟ نگاه به نامحرم چه حکمي دارد؟ فيلم بد ايناست، فيلم خوب چه ويژگيهايي دارد. فردي که واکسينه نشود به راحتي ويروس وارد بدنشمي شود. وقتي خانواده ها مقوله تربيت را براي فرزندشان ايجاد نکنند بحران به وجودمي آيد و تعارض بين دو فرهنگ اتفاق مي افتد.

الگوگيري غلط به دليل سهل الوصول بودن

عيسي مراد تاکيد کرد: متاسفانه الگوگيريهاي غلط و ناصحيح به دليل سهل الوصولبودن ماهواره به راحتي القا مي شود. خشونتها و رفتارهاي نا درست ارائه مي شوند. اينما هستيم که بايد پايه هاي فرهنگي مان را محکم کنيم وگرنه آسيبها وجود دارند. ممکناست يک دانش آموز براي ارائه يک تحقيق خوب سراغ اينترنت و ماهواره برود و يک دانشآموز ديگر ساعت ها وقتش را پاي اينترنت و ماهواره به بطالت بگذراند.

اين استاد روانشناسي با اعتقاد به اين مطلب که بايد به همه موضوعات با زيرساختروانشناسي نگاه کرد گفت: تمايلات انسان ها دو وجه دارد؛ يکي نياز و ديگري خواستهاست. نيازها هميشه در اولويت هستند. تخصص مي خواهند و البته اطلاعات. اما خواسته هابا نيازها کاملا متفاوت هستند. ممکن است ما نياز به استفاده از يک تکنولوژي راداشته باشيم و ممکن است بخواهيم براي اين که در مسير زندگي بيشتر بهمان خوش بگذرداز يک تکنولوژي استفاده کنيم. اين ها بايد کاملا از هم تميز داده شوند.

لزوم غني سازي برنامه‌هاي رسانه

عيسي مراد در ادامه بر لزوم غني سازي برنامههاي رسانه ملي تاکيد کرد و گفت: قطعا مردم اگر نيازشان تامين شود، جاي ديگر نميروند. راديو و تلويزيون بايد پاسخگوي نيازهاي افراد باشند. غني کردن برنامه هايداخلي صدا و سيما، شناختن نيازهاي افراد جامعه،تعليم، آگاهي بخشيدن و آشنا کردنافراد از اثرات مخرب ماهواره توسط جامعه شناسان،روانشناسان و علماء بهترين راهمبارزه با ماهواره است. البته اين يک نگاه روانشناسانه است اما وقتي صحبت از شکستنحريم ها و آسيب به نظام جمهوري اسلامي به ميان مي آيد دولت موظف است برخوردي قانوني کند.

 

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: